Door: Bart Roosenboom en Jolanda Soeting, Teelen Kennismanagement

Stel: je hebt een volledige toets samengesteld. De toets bestaat bijvoorbeeld uit een aantal gesloten vragen en een aantal open vragen. Je telt alle punten op die de kandidaten maximaal kunnen halen. Daarna sta je voor een lastig vraagstuk: hoeveel punten moet een kandidaat minimaal halen voor een voldoende?

Cesuur bepalen

Het minimaal aantal punten dat kandidaten moeten behalen voor een voldoende, wordt de cesuur of de zak/slaaggrens genoemd. Er zijn twee methoden om de cesuur te bepalen:

1. De absolute cesuur, waarbij het aantal punten voor een voldoende vooraf wordt bepaald.
2. De relatieve cesuur, waarbij het aantal punten voor een voldoende achteraf wordt bepaald, op basis van de scores van alle kandidaten.

In deze blog gaan we dieper in op de absolute cesuur. In een volgende blog zullen we de relatieve cesuur bespreken.

De absolute cesuur

Deze cesuurmethode wordt in de praktijk het meest gebruikt en is in de meeste gevallen ook aan te raden. Je bepaalt vóór afname van het examen hoeveel punten de kandidaten moeten halen voor een voldoende. Hiervoor kun je kijken naar een aantal zaken:

1. Bekijk welke leerdoelen in het examen worden getoetst. Hoeveel procent van deze leerdoelen zouden de kandidaten minimaal moeten beheersen om een voldoende te halen?
2. Bestaat het examen uit veel relatief gemakkelijke vragen, ten opzichte van de moeilijkheidsgraad van de leerdoelen? Kies er dan voor om de cesuur iets hoger te leggen. De kandidaten moeten dan meer van die gemakkelijke vragen goed beantwoorden voor een voldoende.
   Bestaat het examen juist uit veel vragen die relatief moeilijk zijn? Kies er dan voor om de cesuur iets lager te leggen.
3. Zijn er veel gesloten vragen opgenomen waarbij de kandidaat door gokken al een gedeelte van de punten kan halen? Indien ja: leg de cesuur hoger dan je bij een toets met vooral open vragen zou doen. De gokkans is vaak eenvoudig te berekenen. Je kunt meer lezen over de gokkans in een eerdere blog.

De voordelen van een absolute cesuur

De absolute cesuur heeft een aantal voordelen:

• Je kunt goed toetsen of de kandidaten het vereiste minimumniveau beheersen.
• Kandidaten hebben vooraf duidelijkheid over het aantal punten dat ze moeten behalen voor een voldoende.

Maar, denk wel elke keer opnieuw na over welke absolute cesuur bij je toets past! Te vaak zien we nog dat 55% van de punten als standaard zak/slaaggrens wordt gehanteerd.

Verschillende methodes om de absolute cesuur te berekenen

Er zijn verschillende methodes om de absolute cesuur te berekenen. Zo is er de methode Ebel, waarbij je de cesuur bepaalt aan de hand van de relevantie en de moeilijkheid van elke toetsvraag. Aan de hand van deze kenmerken kun je berekenen hoeveel vragen de kandidaten goed zouden moeten beantwoorden voor een voldoende. Deze methode kost relatief veel tijd.

Een andere methode is de methode Nedelsky. Deze methode is alleen geschikt bij toetsen met één-uit-meer vragen (de standaard multiple-choice toetsen). In deze methode moeten experts bij iedere vraag bedenken tussen welke alternatieven een kandidaat die de stof nét voldoende beheerst zou gokken (en welke alternatieven de kandidaat meteen zou afstrepen). Het aantal punten dat de gokkende kandidaat op deze manier gemiddeld zal halen (de gokkans voor deze kandidaat), wordt als cesuur genomen.

Tenslotte is er de methode Angoff. Hierbij schatten experts hoeveel procent van de kandidaten die de stof nét voldoende beheersen, een vraag goed zal beantwoorden. Het gemiddelde van deze percentages bij alle vragen, geeft de cesuur.